December 20, 2007

Muana Ngaihte, Deih Anglai leh Kei




Buaima ahi. Nitak in kha a vaak singseng a, ka inn gei uah mawltual om hiveen, tua loupa tung ah lia-leh-taang te a khawlkhawm zeizai ua. Ka laisimna dohkaan a tukawm in a thawmte uh ka za thei mialmial hi. Zaan a hongsawt simta a, thawm a hongdai panta. Huchihlai in, guitar zawichik a kitum kawm in, “Leenkawl ni mualdawn ah hongsuak in, sambang khenta'ng vangngaih toh... Naubang nui a leenkhawmlai nite, hun in mual hongliam santa,” chiin laa hong kisa hiauhiau a. Khawl dedu in tua laa ka na ngaikhe nilouh hi


Huai hunlai in bel, a laa thu leh a geen te ka thei (siam) kei. Himahleh a laa luang ging peen ngaihnuam kana sa mahmah hi. Tunung a ka phawkkhiat thak ahihleh, huai zaan peen, Muana Ngaihte in, a laa te tungtawn a, ka hinkhua lampi a mun a honluah pat hun ana hi hi.

Deih Anglai series a laa te leh ka tleirawl tuunglai hun te ana kipawlthei mahmah uhi. Tape hoih vaklou, sound puak nunup kawm ah Deih Anglai Vol. II laa te ka na ngaikhe pan a, huai a ka theihdiak te ahihleh "Leenkum ka vei zoudiam," "La o, la o, kuwa chase,", "Lungdeih nambar 4," chih leh adg. adg. ahi.


Deih Anglai Vol. II a hong mitkuan in gaalbuaina a hong kipan a, huchiin Deih Anglai Vol. III a hong kizuak khe nawn hi. Hiai album a, kia geenlouh eimi laa teng lakphial a, nalh ka sakpeen ahihleh, "Leenmual dawn a solkha pi hongtaan chiang, selung phawng e ngaih aw nunlui," ahi. G-key, A-Minor, D-key chihte theih tuunglai hiveen, hihtheih daandaan a pluck hialhial in hiai laa ka na sasek a, a khenchiah mittui bang pawtthei dek mawk veh aw. Huai hunlai in. Vol. III a laa ngaih mahmah ahihleh "Sihal" laa ahi. Hiai laa ahihleh buailai hun a i lawmte' gamtatdaan chiamtehna hoih mahmah khat ahi.


Tuazoh in, Deih Anglai Vol. IV hongpawt khe nawn a, hiai a ka theihkhat ahihleh, "Hondem lou aw seengual" chih laa ahi. Adang geenzok diing tu in ka theikei. Vol. V a hong kisuahkhe nawn a, a laa te i theihhoih ma in, Vol. VI in a honzui zomnawn hi. "Mitmei veen zatam kaal ah," "Sakmeel hoihlou chiin n'on leel a," "Muhchiil pan," leh adg. adg. te ka na theisaam hi.


Deih Anglai Vol. VII a nalh ka sak mahmah ahihleh, "Solkha taang" laa ahi. Adang te bel, "Zogam Government", "TS-LS (Thusia-Lasia)" leh adg. adg. Deih Anglai Vol. VIII a "Lailung zuang in" leh "Duangvul veng" chih te tuni tan a tul theilou, nalh sa lailai ka hi ngei dia, ka tonglawn-tawivial (mobile phone) sung ah ka keemden hi.


Deih Anglai Vol. IX a ka theihhoih khat ahihleh, "Marilyn" laa ahimai. Vol. X ah "Lunggimna Zaanmial" khawng ka theilai a, ahia, tu-leh-tu in Vol. XI a te ka ngaihtuah khe zoukei. Deih Anglai Vol. XII a laa, a thu gil mahmah, itna laa diktak, hiai ah chaang khatna ka hon taaklang:


Kumkhen huiva aw ka selung na phawnglua kei bang lungzuang na hiam aw...
Zaanlai solkha na vaang lungzuan sialna'n a lawmlou,
Zaanlai huihkhi ka saanneem gim na hongnam chian kei din damna na hi,
Sambang zaal theikei veeng,
Tung si-al te aw, ka ngaihnou sambang zaalta hiam...


Hiai laa bang a thupi kuai laa dang a omlai diam, chi utphial daan ka hi. A thu nalh kia hilou, a kaih a nalh mahmah. A sak siamdaan bel, geen ngailou a i theihchiatsa uh hiveen.


Deih Anglai series te ahihleh khatna apan sawm-leh-thumna tan a om hi. Tualou in album dang leeng Muana in a bawl a, tunai in Pathian phatna laa album thak a hon pokhia hi.


Muana Ngaihte leh Deih Anglai laa te'n i khang taangthu uah mun poimoh takmai a luah hi. Gaalbuai lai ahihziak in, tunung hun a a laa te i ngaihkiik chiang in tua hunlai a lungziinna, kahna leh hagawina te phawkkhiat in a om zeel a. Himahleh, huaihun lai in bel, Muana in a laa te tungtawn in, lungkham-mangbang, zaankhua mialnuai a i omna apan khovaak ah honna piikhia hi.

Deih Anglai laa te ahihleh laapau thuuk taktak ngen a gelh ahihziak in i laa kammal te kepbitna hoihtak a hongsuak hi. Saap te khawng leh vai te khawng toh i ki tehkaak chiang in ei Zomi te iitna, numei-pasal kaal a iitna, peen a gil mahmah, a kip mahmah, a dik mahmah leh tangtawn a daihdiing THIL ana hi hi. Hiai iitna taangthu te mah lah Muana in a laa te tungtawn a hon sakkhiat ahingaal a. Tualou in, Muana Ngaihte' laa te'n chihuum thousak thei, gam ngaihna thu tamtak a khiltel hi. Adiak in, buailai a Zogam a dia kipekhia, salpha te gamnuai a gilkial-dangtaak a a omlai ua, a thuakgim daan te uh, iit Tuunnu Zolei adia maa suanzeel dia haanlung a chiam daan te uh, leh gam adia hinna ana taan salpha te suunna laa te bang i ngaihkhiat chiang in i sung a gam-ngaihna chii kiphuum peen a hon phawnghalh thakzeel hi.


Tu in, Muana Ngaihte in a taangtawn mundiing zuan in a hon paisan ta. I iit a, i suun peetmah. A sakkhiatsa zailaa te'n i Zo taangthu uah man ni a nei ngei nawnkei dia, khangthak te, leh adiak in Zodawn a te' khoveel ah mun a luahtou den diing hi.

2 comments:

THANGHMING said...

"marilyn' pen kha Delhi te phuah ave

Kamzalian said...

Nice write up.